Hat Mürekkebi ve Çeşitleri

Hat mürekkebi hem hat sanatının zarafetini hem de el yazısı eserlerin dayanıklılığını sağlamak için kullanılırdı. Hat sanatı, görsel estetiğiyle öne çıkan bir sanat dalıdır ve yazılan eserlerin kalitesi, kullanılan malzemelerle doğrudan ilişkilidir. Osmanlı hattatları, Kur'an-ı Kerim harfleriyle yazılan eserlerde özellikle hat mürekkebini titizlikle seçerlerdi.

Hat mürekkebi, genellikle is ve zamk'tan oluşan bir karışımdır. Temel olarak karbon açısından zengin olması, ışıktan ve havadan etkilenmemesini sağlar. İsi, beziryağı, neftyağı, zeytinyağı, çıra, gazyağı ve lastik gibi çeşitli maddelerden elde etmek mümkündür. Özellikle keten tohumundan çıkan beziryağı, en kaliteli hat mürekkeplerinden birini sağlar.

Hat mürekkebinin yazıların nesilden nesile bozulmadan aktarılmasındaki rolü büyüktür. İslam hat sanatının ustaları, mürekkep seçimine özen gösterir ve mürekkebin temiz, ince, iyi karışmış, kaleme itaatli ve akıcı olmasına dikkat ederler. Yazarken kolay akması, kuruduktan sonra rengini muhafaza etmesi ve güzel kokması, mürekkebin kalitesini belirleyen faktörler arasındadır.

Hat Mürekkebi Nasıl Yapılır

Hat sanatı, estetik ve geleneksel bir sanat dalı olup, kullanılan malzemelerin kalitesi bu sanatın başarılı bir şekilde icra edilmesinde önemli bir role sahiptir. Hat sanatında kullanılan ana mürekkep genellikle siyah is mürekkebidir. Bu mürekkep, bezir yağı, balmumu, neft yağı, çıra ve gazyağı gibi çeşitli maddelerden elde edilen is ile karıştırılarak hazırlanır. Karışım, Arap zamkı içerisinde eritilip boza kıvamına getirilir ve gerekli miktarda su eklenerek inceltilir. Bu özenli hazırlık süreci, hat sanatında kullanılacak olan mürekkebin kalitesini ve kullanım kolaylığını sağlar.

Zamk ve İs Oranı

Zamk ve is karışımındaki oranın doğru ayarlanması da kritiktir. Dört kısım zamka karşılık bir kısım isin eklenmesi genellikle tercih edilen orandır. Ancak, mürekkebin parlama yapmaması ve kalemden rahatça akabilmesi için bu oranın dikkatlice ayarlanması gerekmektedir. Fazla miktarda zamk eklenmesi durumunda mürekkep parlama yapabilir ve yazı zor yazılabilir. Tam tersi durumda, fazla is kullanımı yazının bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle, doğru oranın bulunması sanatçının deneyimine dayanır.

Renk Çeşitliliği ve Pigmentlerin Rolü

Hat sanatında sadece siyah is mürekkebi kullanılmaz; doğada bulunan farklı renkteki pigmentler, arab zamkı ile karıştırılarak istenilen renkte mürekkep elde edilir. Kırmızı, beyaz, altın gibi renkler de nadiren kullanılan alternatif mürekkepler arasındadır. XIX. Asırda sarı mürekkep elde etmek için sodyum ve arsenik sülfürün kullanılması da dikkat çeker. Mürekkeplerin hazırlanmasında kullanılan malzemeler ve renk seçenekleri, hat sanatına farklı estetikler kazandırır.

Mürekkep hazırlama süreci oldukça özenli bir işlemdir. Gazyağı, çıra, bezir yağı veya lastikten elde edilen isler belirli oranlarda karıştırılarak zamk ile birleştirilir. Bu karışım temiz su eklenerek bal kıvamına getirilir ve süzülerek temizlenir. Daha sonra, mazı, ekşimiş nar kabuğu suyu, bakır sülfat ve demir pası ilave edilerek kaynatılır. Elde edilen karışım, dövülerek en az beş bin defa karıştırılır. Bu süreçte güzel koku eklemek istenirse, bir miktar gülsuyu da ilave edilebilir.

Hat mürekkepleri, yapımlarına göre farklı renk ve özelliklere sahiptir. Lal (kırmızı), gülguni (gülrenkli), lacivert, asumani, altın, zırnık, beyaz ve tashih mürekkebi gibi çeşitler, hat sanatçılarına geniş bir renk paleti sunar. Bu mürekkeplerin doğru kullanımı, yazının estetik ve düzenli olmasına katkı sağlar.

Hat sanatı, sadece yazı hünerini değil, aynı zamanda kullanılan malzemelerin ustalıkla hazırlanmasını da gerektirir. hat mürekkebi hazırlanırken, sanatçının deneyimi ve ustalığına bağlı olarak şekillenir. Hat mürekkeplerinin doğru oranlarda karıştırılması ve renk seçeneklerinin bilinçli bir şekilde kullanılması, başarılı bir hat eserinin anahtarıdır. Unutulmamalıdır ki, yazı, kağıt, kalem ve mürekkep arasındaki uyum, hat sanatının en güzel yönlerinden biridir.

En Çok Kullanılan Hat Mürekkepleri

•         Geleneksel İs Mürekkebi
•         Japon İs Mürekkebi
•         İran İs Mürekkebi
•         Schmincke Mürekkep
•         Çeşitli Akrilik Mürekkepler

Öğrenciler genellikle geleneksel is mürekkebi ile hat yazmaya başlarlar. Bu mürekkepler genelde Emiran mürekkebi, Tahir is mürekkebi gibi mürekkeplerdir. Bu mürekkepler geleneksel usuller ile üretilmekle beraber incelik hususunda yarı amatör mürekkeplerdir

Japon  mürekkebi ise yine doğal ve geleneksel mürekkeplerdendir. İran ve yerli is mürekkeplerine göre daha teknik ve siyahlık oranı daha fazladır. Aharlı kağıt üzerine yazıldığında diğer doğal mürekkeplere göre tashih imkanı daha azdır.

Schmincke mürekkep ve diğer akrilik mürekkepler ise kimyasal içerikleri sebebiyle tashih hususunda hattatları zorlar fakat inceltilmiş yapısı ile yazarken daha hassas ve teknik bir sanat deneyimi yaşatır. Hokka ile kullanılmaya müsaittir ve su ile inceltildiklerinde siyahlık oranı hemen kaybolmaz.

Hatemart en kaliteli ve farklı markalarda hat mürekkebi çeşitlerini stoklarında bulundurarak sanatçılara ulaştırır. Ayrıca hat malzemeleri ebru malzemeleri ve tezhip malzemelerini türkiye ve diğer ülkelerdeki sanatçılara  uygun kargo ücretleri ile ulaşımını sağlar.

Hat mürekkebi ve diğer sanatsal malzemeler için www.hatemart.com adresimizi ziyaret ederek bilgi alabilirsiniz